درن چیست و چه کاربردی بعد عمل‌های جراحی دارد؟

درن (Drain) یک ابزار پزشکی تخصصی و پرکاربرد در مراقبت‌های پس از جراحی است که به‌منظور تخلیه ترشحات، خون و هوا از ناحیه عمل مورد استفاده قرار می‌گیرد. درن جراحی اغلب به شکل یک لوله پلاستیکی انعطاف‌پذیر طراحی شده که توسط جراح، بسته به نوع عمل و شرایط بیمار، در محل جراحی تعبیه می‌شود. استفاده صحیح از درن در کاهش عوارضی مانند عفونت، تجمع مایعات، هماتوم و اختلال در ترمیم زخم نقش مهمی دارد. بنابراین شناخت دقیق این ابزار و کاربردهای آن، برای هر بیماری که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد اهمیت بالایی دارد. همراه ما باشید تا با درن جراحی آشنا شوید. 

چرا از درن استفاده می‌شود؟ اهداف و کاربردهای مهم درن جراحی

استفاده از درن جراحی به دلایل پزشکی مشخص و مبتنی بر پیشگیری از عوارض جدی انجام می‌شود. اصلی‌ترین هدف استفاده از این ابزار، جلوگیری از تجمع مایعاتی مانند خونابه، چرک یا مایع لنفاوی در ناحیه عمل است. این مایعات در صورت باقی ماندن در بدن عامل بروز عفونت، افزایش درد و تاخیر در ترمیم زخم می‌شوند. مهم‌ترین کاربردهای درن را در جدول زیر بررسی کرده‌ایم.

در جراحی‌هایی مانند جراحی ابدومینو که حجم ترشحات داخلی بالاست، استفاده از درن برای کنترل بهتر ترشحات و پیشگیری از سروما توصیه می‌شود.

انواع درن جراحی؛ تفاوت بین درن‌های فعال و غیرفعال چیست؟

درن‌ها بر اساس شیوه عملکرد به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند؛ درن‌های فعال و درن‌های غیر فعال. تفاوت اصلی این دو نوع در نحوه خارج‌ کردن ترشحات از بدن است؛ این مسئله بر اساس نوع جراحی، محل عمل و احتمال جمع شدن مایعات اضافی در ناحیه زخم تعیین می‌شود.

درن فعال به دستگاهی متصل می‌شود که با ایجاد مکش (خلا)، ترشحات را با فشار از محل جراحی بیرون می‌کشد. این نوع درن معمولا در جراحی‌هایی استفاده می‌شود که تجمع مایع یا احتمال عفونت بالا دارند. درن فعال به طور مداوم مایعات را جمع‌آوری می‌کند و باعث کاهش خطر بروز هماتوم (تجمع خون) و سروما (تجمع مایع شفاف) می‌شود؛ همچنین با کنترل بهتر حجم و کیفیت ترشحات، به تیم درمان در تصمیم‌گیری بالینی کمک می‌کند.

درن غیر فعال بدون مکش کار می‌کند و عملکرد آن فقط بر پایه نیروی جاذبه زمین است؛ یعنی مایعات از طریق لوله به آرامی خارج می‌شوند و درون پانسمان یا کیسه تخلیه می‌ریزند. این نوع درن ساده‌تر است، اما ممکن است در مواردی که حجم ترشحات بالا است، کارایی کمتری داشته باشد.

به عنوان نمونه، در جراحی ماموپلاستی که احتمال ایجاد فضای خالی در بافت و تجمع مایع وجود دارد، درن‌های فعال مانند جی وک و هموواک به دلیل قدرت مکش و تخلیه پیوسته، گزینه‌ای مناسب‌تر هستند. این نوع درن به بسته شدن بهتر زخم و کاهش تورم و درد بعد از عمل کمک می‌کند.

سیستم‌های تخلیه درن؛ باز یا بسته، کدام بهتر است؟

نحوه تخلیه ترشحات از درن نیز در کارایی آن موثر است. درن‌ها ممکن است سیستم باز یا بسته داشته باشند. در سیستم بسته، لوله به یک محفظه بسته متصل شده که مانع از ورود آلودگی از بیرون به داخل بدن می‌شود؛ درحالی‌که در سیستم باز، ترشحات بدون مکش خاصی به بیرون تخلیه می‌شوند. در ادامه جزئیات هر دو سیستم را بررسی می‌کنیم:

در عمل‌های ظریف و حساس مانند عمل ماستوپکسی  یا ابدومینوپلاستی که رعایت اصول استریل اهمیت بالایی دارد، استفاده از درن با سیستم بسته رایج‌تر است.

عوارض و معایب درن؛ آیا استفاده از درن همیشه بی‌خطر است؟

با وجود مزایای فراوان، استفاده از درن ممکن است با عوارضی همراه باشد. ماندگاری طولانی مدت درن در محل زخم احتمال دارد باعث ایجاد عفونت یا آسیب به بافت‌های اطراف شود؛ همچنین، درن‌های غیر استاندارد یا بزرگ ممکن است منجر به سوراخ شدن احشاء یا ایجاد فیستول شوند. از جمله مهم‌ترین عوارض استفاده از درن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش خطر عفونت در صورت نگهداری طولانی
• اختلال در تحرک بیمار در نواحی مانند قفسه سینه
• درد یا احساس ناراحتی در محل قرارگیری
• باقی ماندن جای زخم یا اسکار در صورت تاخیر در خروج

برای مثال در بیمارانی که تحت عمل ماستکتومی قرار می‌گیرند، وجود درن اگرچه ضروری است، اما در صورت بی‌توجهی به مراقبت‌ها، ممکن است باعث تاخیر در ریکاوری شود.

نگهداری صحیح درن جراحی؛ نکاتی که باید حتما بدانید

برای جلوگیری از عوارض ناخواسته، نگهداری دقیق از درن جراحی ضروری است. این مراقبت‌ها نه‌تنها باعث بهبود سریع‌تر می‌شوند، بلکه از خطر عفونت و سایر مشکلات نیز جلوگیری می‌کنند. قبل از بررسی نکات مراقبتی، باید بدانید که ثبات محل درن و پاکیزگی پانسمان، از اصول اصلی مراقبت محسوب می‌شود. برخی اقدامات کلیدی در مراقبت از درن به شرح زیر است:

• بررسی روزانه رنگ، بو و حجم ترشحات
• نگه‌داشتن محفظه جمع‌آوری ترشحات در سطح پایین‌تر از زخم
• خشک نگه‌داشتن محل ورود درن
• اطمینان از ثابت بودن موقعیت درن با سنجاق به لباس
• تماس با پزشک در صورت مشاهده تورم، بوی بد یا تب

در بیمارانی که توسط دکتر غرابی متخصص زیبایی تحت جراحی زیبایی قرار می‌گیرند، آموزش مراقبت از درن به‌طورکامل به آن‌ها آموزش داده می‌شود. 

چه جراحی‌هایی معمولا نیاز به درن دارند؟ نقش درن در انواع جراحی‌ها

تصمیم‌گیری برای استفاده از درن به نوع عمل، محل جراحی و احتمال تولید مایعات بستگی دارد. جراح پس از ارزیابی شرایط بیمار، درن را در پایان عمل تعبیه می‌کند. در جراحی‌هایی که خطر تجمع ترشحات بالا است، استفاده از درن اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. از جمله رایج‌ترین جراحی‌هایی که نیاز به درن دارند:

• جراحی تیروئید و نواحی گردن
• جراحی سینه مانند ماستکتومی و ماموپلاستی
• جراحی‌های مغز و ستون فقرات
• جراحی‌های شکم شامل کبد، کلیه، مثانه، کیسه صفرا
• جراحی لیفت گردن یا جراحی لیفت صورت در صورت احتمال تجمع مایعات
• اعمال اورژانسی در اثر سوراخ شدن روده یا کیسه صفرا

در این نوع جراحی‌ها، بهترین جراح پلاستیک و زیبایی در تهران معمولا از درن با کیفیت بالا و سیستم بسته استفاده می‌کند تا ریسک آلودگی به حداقل برسد.

نحوه خارج کردن درن؛ چه زمانی و چگونه؟

درن‌ها معمولا پس از کاهش محسوس ترشحات از بدن خارج می‌شوند. زمانی که مقدار ترشحات به زیر ۲۰ سی‌سی در روز برسد، معمولا پزشک تصمیم به خارج کردن درن می‌گیرد. فرایند خروج درن سریع و نسبتا بدون درد است. پس از برداشتن درن به نکات زیر توجه کنید:

• پانسمان محل خروج را خشک نگه دارید.
• خروج ترشحات خفیف تا چند روز طبیعی است.
• تورم جزئی در محل به مرور کاهش می‌یابد.
• در صورت بروز علائم عفونت، سریعا به پزشک مراجعه شود.

در جراحی‌های زیبایی مانند جراحی لیفت گردن مراقبت پس از برداشتن درن ممکن است در کیفیت نهایی اسکار تاثیرگذار باشد.

درن جراحی؛ ابزاری کاربردی برای کنترل ترشحات و پیشگیری از عوارض

در پاسخ به سوال «درن چیست» باید گفت که درن یک ابزار مهم در کنترل ترشحات و پیشگیری از عوارض پس از عمل جراحی است. با وجود برخی معایب، درن جراحی اگر به‌درستی انتخاب و مدیریت شود، به‌طور قابل توجهی در بهبود نتایج جراحی موثر خواهد بود. از جمله کاربردهای مهم دیگر درن می‌توان به تخلیه خون و پیشگیری از عفونت و تسهیل ترمیم زخم اشاره کرد.

مشاوره با بهترین جراح پلاستیک و زیبایی در تهران و رعایت دقیق مراقبت‌های پس از عمل، کلید بهره‌گیری ایمن و موثر از این ابزار پزشکی است.