افتادگی پلک چیست؟ علائم، علت و راه‌های درمان افتادگی پلک

افتادگی پلک پتوز، یکی از مشکلات رایج عملکردی و زیبایی در ناحیه چشم است که در اثر عوامل مادرزادی، عصبی یا ناشی از روند پیری ایجاد می‌شود. این عارضه به پایین آمدن غیرطبیعی پلک فوقانی گفته می‌شود که ممکن است دامنه بینایی را محدود کرده و چهره فرد را خسته و مسن نشان دهد. در این مطلب قصد داریم به‌طور علمی و کاربردی، علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان افتادگی پلک را بررسی کنیم تا اگر با این مسئله روبه‌رو هستید، راهکار مناسبی در اختیار داشته باشید.

افتادگی پلک چیست؟ 

افتادگی پلک در جوانی یا میان‌سالی حالتی است که در آن یکی از پلک‌ها یا هر دو، به دلایل مختلفی از جمله اختلال در عضلات، اعصاب یا پوست پلک، پایین‌تر از جایگاه طبیعی خود قرار می‌گیرد. در بیشتر موارد، این افتادگی به مرور زمان و در اثر افزایش سن بروز می‌کند، اما در برخی افراد از زمان تولد وجود دارد.

علائم افتادگی پلک؛ چه هشدارهایی را باید جدی بگیریم؟

شناخت علائم افتادگی پلک کمک می‌کند تا بتوان آن را از مشکلات چشمی دیگر تشخیص داد و به‌موقع برای درمان اقدام کرد. اگر سوال شما این است که آیا افتادگی پلک روی بینایی تاثیر دارد، باید گفت افتادگی پلک ممکن است در ابتدا ظریف و تدریجی باشد، اما با گذشت زمان شدت یابد و حتی عملکرد بینایی را مختل کند.

اگر هر کدام از این علائم را مشاهده کردید، بررسی علت آن با مراجعه به پزشک ضروری است.

علت افتادگی پلک؛ چه چیزی باعث افتادگی پلک می‌شود؟

علت افتادگی پلک ممکن است ساختاری، عصبی، عضلانی یا ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای باشد. بررسی دقیق علل، کمک می‌کند تا راه درمان موثرتری انتخاب شود. از مهم‌ترین دلایل افتادگی پلک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سن: شایع‌ترین علت که در آن عضله لواتور ضعیف شده و پلک پایین می‌آید.
• علل مادرزادی: اختلال در تکامل عضله لواتور از زمان تولد.
• آسیب‌های عصبی: به‌ویژه آسیب به عصب سوم مغزی که باعث فلج پلک می‌شود.
• بیماری‌های عضلانی: مانند میاستنی گراویس که ارتباط بین عصب و عضله را مختل می‌کند.
• ضربه یا جراحی چشم: که ممکن است منجر به کشش یا پارگی عضله بالا‌برنده پلک شود.

در برخی موارد خفیف، اگر بیمار تمایل به بهبود زیبایی کلی صورت نیز داشته باشد، انجام لیفت شقیقه با جراحی به بالا کشیدن بافت‌های اطراف چشم کمک می‌کند.

روش‌های تشخیص افتادگی پلک؛ پزشک چگونه تصمیم می‌گیرد؟

تشخیص افتادگی پلک معمولا با معاینه فیزیکی شروع می‌شود، اما در مواردی که منشا عصبی یا عضلانی مطرح باشد، آزمایش‌های تکمیلی نیز تجویز خواهد شد. روند تشخیص این عارضه شامل موارد زیر می‌شود:

• بررسی دامنه حرکتی پلک
• اندازه‌گیری ارتفاع پلک نسبت به مردمک
• معاینه قرنیه و بینایی مرکزی
• تست افتادگی پلک پس از خستگی (برای افتراق میاستنی گراویس)

برای ارزیابی دقیق، مراجعه به پزشکان متخصص نظیر دکتر غلامحسین غرابی، از جمله مجرب‌ترین‌های حوزه جراح پلاستیک و زیبایی تهران، نقش مهمی در انتخاب صحیح مسیر درمان دارد. 

راه‌های درمان افتادگی پلک؛ افتادگی پلک چگونه درمان می‌شود؟

انتخاب روش درمان افتادگی پلک به شدت افتادگی، علت بروز آن، سن بیمار و تاثیر آن بر بینایی بستگی دارد. درمان‌ها به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: غیر جراحی و جراحی.

روش‌های غیرجراحی افتادگی پلک شامل موارد زیر می‌شود:

• تمرین‌های عضلانی پلک: تمرین‌هایی برای تقویت عضله لواتور در موارد خفیف یا برای کنترل در کودکان.
• عینک با نگهدارنده پلک (crutch glasses): این عینک‌ها کمک می‌کنند پلک بالا نگه داشته شده و میدان دید بازتر شود.
• تزریق بوتاکس: در مواردی خاص و به‌عنوان روشی موقتی برای کنترل تعادل عضلات اطراف چشم.
• ماساژ ریلکسی صورت: اگرچه درمان قطعی محسوب نمی‌شود، اما در موارد افتادگی خفیف، استفاده از آموزش ماساژ ریلکسی صورت ممکن است به بهبود گردش خون در اطراف چشم کمک کرده و از پیشرفت بیشتر افتادگی جلوگیری کند.

روش‌های جراحی افتادگی پلک به شرح زیر است:

• بلفاروپلاستی: جراحی برداشتن پوست، عضله یا چربی اضافی پلک. این عمل زیبایی صورت به‌ویژه در موارد افتادگی ناشی از پیری کاربرد دارد.
• جراحی لواتور: تقویت یا کوتاه کردن عضله بالا‌برنده پلک برای اصلاح موقعیت آن.
• جراحی تعلیق پیشانی: در موارد شدید یا در کودکان، پلک به عضلات پیشانی متصل می‌شود تا با حرکات پیشانی بالا برود.

هر روش جراحی نیاز به مراقبت دقیق بعد از عمل دارد. آشنایی کامل با مراقبت‌های بعد بلفاروپلاستی فرآیند بهبودی را تسهیل می‌کند؛ همچنین اطلاع از اینکه ورم بعد از بلفاروپلاستی چقدر طول میکشد، به کاهش اضطراب بیمار کمک می‌کند.

درمان افتادگی پلک در کودکان؛ مداخله به‌موقع مهم است

در کودکان، افتادگی پلک اگر درمان نشود، ممکن است منجر به تنبلی چشم (آمبلیوپی) شود. درمان این عارضه معمولا به سن کودک و شدت اختلال بستگی دارد. در موارد خفیف پیگیری مداوم و درمان تنبلی چشم با بستن چشم سالم و در موارد شدید انجام جراحی زودهنگام برای جلوگیری از آسیب به بینایی لازم است. 

درمان‌های خانگی و سنتی برای افتادگی پلک؛ روش‌های مکمل نه جایگزین

درمان‌های خانگی افتادگی پلک ممکن است در موارد خفیف یا به‌عنوان مکمل درمان‌های پزشکی مفید باشند، اما نباید به‌عنوان روش اصلی تلقی شوند. راهکارهای خانگی موثر در بهبود این عارضه شامل موارد زیر هستند:

• استفاده از کمپرس گرم: بهبود گردش خون در عضلات اطراف چشم
• ماساژ ملایم پلک‌ها با روغن زیتون: مرطوب‌سازی و تحریک عضلات
• تمرین‌های و ورزش افتادگی پلک: باز و بسته کردن چشم با تمرکز، برای تقویت عضلات لواتور

در کنار این روش‌ها، انجام منظم ماساژ ریلکسی بدن یا ماساژ ریلکسیشن به کاهش تنش‌های عصبی و افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های صورت کمک می‌کند. حتی در برخی کلینیک‌های زیبایی، از ماساژ ریلکسی فول بادی به‌عنوان یک روش آرام‌سازی کل‌نگر بهره گرفته می‌شود. درصورتی‌که به دنبال روش‌هایی با نتیجه‌گیری سریع‌تر هستید، عمل‌هایی مثل بلفاروپلاستی موثر خواهد بود، اما پیش از استفاده از این روش بهتر است با مراقبت‌ های بعد بلفاروپلاستی آشنا باشید. 

پیشگیری از افتادگی پلک؛ چه اقداماتی موثر هستند؟

با اینکه برخی عوامل ایجادکننده افتادگی پلک قابل کنترل نیستند، اما رعایت برخی اصول مراقبتی در پیشگیری یا کاهش شدت آن موثر است.

برای آموزش تخصصی، استفاده از دوره‌های آموزش ماساژ ریلکسی بانوان به یادگیری تکنیک‌های مناسب و ایمن کمک می‌کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟ نشانه‌های خطر را بشناسید

در صورت مشاهده افتادگی ناگهانی، شدید یا همراه با علائم عصبی مانند تاری دید یا فلج عضلات صورت، مراجعه فوری به پزشک الزامی است. در موارد زیر حتما با پزشک مشورت کنید:

• افتادگی شدید پلک که میدان دید را محدود کرده
• تغییر ناگهانی در ظاهر یکی از پلک‌ها
• ضعف عضلات صورت
• تاری دید یا دوبینی مداوم

برای انتخاب بهترین روش درمانی یا بهره‌گیری از روش‌هایی مثل بلفاروپلاستی توصیه می‌شود با یک متخصص باتجربه در زمینه عمل زیبایی صورت مشورت کنید. 

افتادگی پلک درمان دارد، فقط باید آگاهانه عمل کنیم

افتادگی پلک عارضه‌ای است که در صورت بی‌توجهی هم زیبایی چهره را تحت تاثیر قرار داده و هم بینایی فرد را مختل می‌کند. شناسایی دقیق علل و علائم، انتخاب به‌موقع روش درمانی و پیروی از مراقبت‌های تخصصی پس از درمان، مهم‌ترین مسئله در درمان این عارضه است. 

در کنار درمان پزشکی، توجه به تکنیک‌های آرام‌سازی مانند فواید ماساژ ریلکسی و استفاده از انواع ماساژ ریلکسی برای کاهش تنش و حفظ سلامت عضلات صورت، در بهبود شرایط کلی پوست و بافت پلک نقش مکمل ایفا می‌کند.

اگر شما یا اطرافیانتان با افتادگی پلک درگیر هستید، توصیه می‌شود برای بررسی تخصصی وضعیت پلک‌ها و انتخاب بهترین گزینه درمانی، با دکتر غلامحسین غرابی، جراح پلاستیک و زیبایی تهران، مشاوره کنید. مشاوره با یک متخصص آگاه، نخستین گام به‌سوی بازگشت اعتماد‌به‌نفس و بهبود بینایی است.