اسکار جراحی چیست؟ معرفی روشهای از بین بردن اسکار جراحی
بعد از جراحی بدن برای ترمیم ناحیه آسیبدیده، مقدار فراوانی کلاژن در محل برش ایجاد میکند؛ همین فرایند باعث تشکیل اسکار میشود. شدت و ظاهر اسکار به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از نوع جراحی و محل برش گرفته تا ژنتیک و سن. بعضی اسکارها فقط ظاهری هستند؛ اما برخی دیگر محدودیت حرکتی ایجاد میکنند. پزشک باتوجه به نوع اسکار، از روشهای جراحی و غیرجراحی برای درمان آن استفاده میکند. در این مقاله بررسی میکنیم که اسکار جراحی چیست و روشهای درمان را به صورت کامل توضیح میدهیم.
اسکار جراحی چیست؟
اسکار عمل جراحی نتیجه روند ترمیم پوست پس از ایجاد برش است؛ وقتی پوست طی جراحی بریده میشود، بدن برای بستن زخم و جلوگیری از عفونت، شروع به تولید بافت اسکار میکند. بافت اسکار از کلاژن ساخته شده است؛ اما الیاف کلاژن در اسکار مثل پوست، منظم، ظریف و طبیعی نیستند. روند تشکیل اسکار بهصورت زیر است:
- مرحله التهاب: پس از جراحی، ناحیه برشخورده قرمز، متورم و دردناک است. این مرحله آغاز روند ترمیم زخم محسوب میشود.
- مرحله تولید کلاژن: بدن برای ترمیم زخم مقدار فراوان کلاژن تولید میکند. در این مرحله اسکار معمولا سفت، برجسته و صورتیرنگ میشود.
- مرحله بازآرایی اسکار: معمولا طی ۶ تا ۱۸ ماه الیافهای کلاژن در اسکار مرتبتر میشوند و جای زخم جراحی کمکم صافتر، نرمتر و کمرنگتر میشود.
توجه کنید که اسکار فقط سطحی نیست و گاهی به شکل عمیق بهوجود میآید، چراکه پزشک هنگام جراحی چندین لایه شامل پوست، چربی، عضله، تاندون و رباط را میبرد. بنابراین اگر در هر لایه، ترمیم بیشازحد ایجاد شود، اسکار عمیق به وجود میآید و درد و محدودیت حرکتی ایجاد میکنند.
بهطورکلی هرچه در جراحی، لایههای بیشتری دستکاری شوند، احتمال ایجاد اسکار بیشتر میشود؛ در بعضی عملها حجم کار روی لایههای مختلف بدن بیشتر است و همین موضوع حساسیت عمل را بالا میبرد. برای مثال در عمل پیکرتراشی کل بدن، که با هدف حذف چربیهای موضعی انجام میشود، دقت و ظرافت جراحی خیلی مهم است تا جای اسکار تا حد امکان کمتر باقی بماند.
انواع اسکارهای جراحی؛ هیپرتروفیک، کلوئید و آتروفیک
انواع اسکارهای جراحی باتوجهبه نحوه ترمیم پوست، محل برش، شدت التهاب و ژنتیک فرق میکنند. برای مثال جای بخیه روی صورت معمولا از نوع اسکار آتروفیک یا فرورفته است؛ درحالیکه گاهی اسکارها برجسته هستند. در جدول زیر انواع اسکارهای جراحی را بررسی میکنیم:
| نوع اسکار بعد از جراحی | توضیح | محلهای شایع ایجاد |
| هیپرتروفیک (Hypertrophic Scar) | اسکار برجسته و قابللمس که در محل برش باقی میماند. اسکار هیپرتروفیک بهدلیل التهاب، کشش محل زخم و تولید بیشازحد کلاژن ایجاد میشود. | قفسه سینه، شانهها، مفاصل، پاها |
| کلوئید (Keloid) | اسکاری برجسته، ضخیم و پفکرده که بیشتر از محدوده زخم رشد میکند. کلوئید بهدلیل پاسخ شدید پوست به ترمیم و ژنتیک بهوجود میآید. | گوش، شانه، قفسه سینه، نواحی پوست که تحت کشش هستند |
| آتروفیک یا فرورفته (Atrophic Scar) | آتروفیک نوعی اسکار فرورفته و نازک بهشکل حفره یا گودی است و بهدلیل کمبود کلاژن در روند ترمیم بهوجود میآید. | بیشتر در صورت (مشابه اسکارهای آکنه) |
| اسکار تخت یا مسطح (Flat Scar) | این اسکارها ابتدا کمی برجسته و قرمز هستند، ولی با گذشت زمان صاف و کمرنگ میشود. | همه نقاط بدن |
| اسکار انقباضی (Contracture Scar) | اسکار انقباضی باعث سفتی شدید پوست میشود و حرکت را محدود میکند. این مدل اسکارها بهدلیل سوختگی یا برشهای وسیع پوست بهوجود میآیند. | مفاصل، قفسه سینه |
| چسبندگیهای داخلی (Adhesions) | چسبندگی داخلی، نوعی نوار فیبروزی در داخل بدن است که معمولا در جراحیهای شکم یا لگن بهدلیل التهاب بهوجود میآید و باعث چسبندگی اعضای مختلف به یکدیگر میشود. | شکم، لگن، رودهها |
| اسکار پهن یا گسترده (Widespread Scar) | اسکاری که از نظر عرضی بزرگ و پهن میشود؛ اما برجسته نیست. | پشت، شانه، شکم |
اگر میخواهید برای از بین بردن چربیهای موضعی شکم، پهلو، ران و حتی بازوها جراحی لیپو ماتیک انجام دهید و نگران جای بخیهها هستید، باید حتماً به پزشک مناسب مراجعه کنید. پزشک متخصص بخیهها را بسیار ظریف میزند، تا جای آن بهسرعت از بین برود و اسکار تشکیل نشود.
روشهای کمرنگ کردن یا از بین بردن اسکار جراحی
برای کمرنگ کردن یا از بین بردن اسکار جراحی ۲ راه وجود دارد: روشهای غیرجراحی و روشهای جراحی. بیشتر اسکارها با روشهای غیرجراحی مانند تزریق کورتون، لیزر و ماساژ بهبود پیدا میکنند؛ اما اگر اسکار خیلی پهن، برجسته یا فرورفته شده باشد، به درمانهای غیرجراحی پاسخ نمیدهد و شما باید از روشهای جراحی استفاده کنید. در ادامه دو روش از بین بردن اسکار جراحی را بهصورتکامل بررسی میکنیم.
روشهای غیرجراحی برای از بین بردن اسکار جراحی
روشهای غیرجراحی مانند استفاده از ورقههای سیلیکونی، ماساژ، تزریق کورتیکواستروئیدها و لیزر در ماههای ابتدایی تشکیل اسکار بیشترین تاثیر را دارند؛ بنابراین اگر بعد از هرگونه عمل، متوجه شروع تشکیل اسکار شدهاید، باید بهسرعت برای درمان آن اقدام کنید. روشهای غیرجراحی برای اسکارهای کوچک بیشترین تاثیر را دارند.
برای مثال در برخی جراحیها مانند لیپو ویزر یا عمل بزرگ کردن باسن جای زخم خیلی کوچک است و در بیشتر مواقع اصلاً اسکار تشکیل نمیشود. بااینکه این جراحیها معمولا اسکار ندارد؛ اما اگر متوجه هرگونه جای زخم کوچک شدید، در همان ماههای ابتدایی از روشهای غیرجراحی که در ادامه مطلب اشاره میکنیم، استفاده کنید. (البته باید برای استفاده از هر روش حتما با پزشک مشورت کنید.)
- استفاده از ورقههای سیلیکونی: استفاده از این ورقهها باعث مرطوب نگه داشتن اسکار، کاهش برجستگی و نرم شدن آن میشوند.
- ماساژ: روزانه ۱ تا ۳ بار و هر بار به مدت ۱ تا ۲ دقیقه، تحت نظر دکتر جای زخم را ماساژ دهید. با این کار خونرسانی بهتر میشود و تجمع کلاژن نامنظم کاهش پیدا میکند.
- روشهای تزریقی: گاهی پزشک براساس نوع اسکار، کورتیکواستروئیدها، فلورواوراسیل، بلومایسین و اینترفرون تزریق میکند. این تزریقها برای کاهش التهاب، کم کردن تولید کلاژن و صافتر شدن اسکارها کاربرد دارند.
- لیزر اسکار جراحی: لیزر، ستونهای ریز بافت اسکار را تجزیه میکند تا کلاژن سالم ساخته شود.
- میکرودرم ابریژن: این روش برای لایهبرداری سطحی و تحریک ساخت کلاژن سالم مورد استفاده قرار میگیرد.
- پماد برای اسکار جراحی: گاهی پزشک برای برای روشنتر کردن اسکار و بهبود بافت، کرمهای حاوی هیدروکینون، کوجیکاسید، رتینوئیدها و AHA تجویز میکند.
روشهایی که در این قسمت به شما معرفی کردیم، یکی از بهترین تکنیکها برای از بین بردن جای بخیه ابدومینوپلاستی نیز محسوب میشوند. بااینکه جای بخیه این عمل معمولا در قسمت پایینی شکم قرار دارد و چندان در معرض دید نیست؛ اما باید با نظر پزشک از همان روزهای ابتدایی از ورقههای سیلیکونی استفاده کنید و روزانه جای زخم را ماساژ بدهید.
تکنیکهای جراحی برای از بین بردن جای اسکار
وقتی اسکار جراحی خیلی پهن، برجسته یا فرورفته شده باشد و دیگر روشهای غیرجراحی نتیجهبخش نباشند، پزشک، جراحی اصلاح اسکار را انجام میدهد. هدف این جراحی از بین بردن کامل اسکار نیست، بلکه سعی میکند تا جای ممکن ظاهر جای زخم را بهتر کند.
برای جراحی اسکار باید حتماً به بهترین جراح پلاستیک و زیبایی در تهران مراجعه کنید؛ چراکه این جراحی خیلی حساس است و اگر بهدرستی انجام نشود، جای زخم نهتنها کمتر نمیشود، بلکه شدیدتر نیز میشود. در ادامه روشها و تکنیکهای جراحی اصلاح اسکار را توضیح میدهیم.
- برداشت اسکار با برش بیضوی: جراح در این روش، اسکار را بههمراه نواری باریک از پوست اطراف آن، به شکل بیضی میبرد. سپس پوست دو طرف را نزدیک هم میآورد و بادقت بخیه میزند تا اسکار باریکتر شود. این روش مناسب اسکارهای پهن و فرورفته است.
- تکنیک Z-plasty: این روش یکی از مهمترین و پرکاربردترین روشهای اصلاح اسکار است. جراح روی اسکار، سه خط به شکل حرف Z ایجاد میکند. سپس دو تکه مثلثی شکل پوست جابهجا میشوند. با این جابهجایی، جهت اسکار تغییر و طول آن کمی افزایش پیدا میکند. چراکه جهت اسکار با خط طبیعی پوست هماهنگتر میشود، جای زخم کمتر به چشم میآید. همچنین حرکت مفصل یا ناحیهای که اسکار روی آن تشکیل شده است، بهتر میشود.
- تکنیک W-plasty: این روش برای اسکارهای مستقیم و صاف استفاده میشود؛ زیرا خطوط صاف خیلی سریع دیده میشوند، اما خطوط شکسته کمتر جلبتوجه میکنند. جراح در دو طرف اسکار، برشهای کوچک مثلثی میزند. پس از برداشتن اسکار، این مثلثها بهصورت زیگزاگی در هم چفت میشوند. با اینکار یک خط نامنظم بهوجود میآید که چشم کمتر آن را تشخیص میدهد.
علاوهبر این تکنیکها، گاهی پزشک برای اسکارهای خیلی بزرگ یا نواحی که پوست امکان کشش ندارد، پیوند پوست انجام میدهد. در این روش، جراح از ناحیه دیگری از بدن پوست برمیدارد و به محل اسکار پیوند میزند.
درمان اسکار جراحی باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود
در مجموع، اسکار جراحی نتیجه تلاش بدن برای ترمیم پوست و بستن زخم است؛ اما شدت و شکل آن به عوامل مختلفی مثل نوع جراحی، نحوه بخیه زدن پزشک، ژنتیک و مراقبتهای بعد از عمل بستگی دارد. برخی اسکارها با استفاده از شیتهای سیلیکونی، ماساژ و تزریق کورتون از بین میروند؛ اما اگر جای زخم خیلی پهن یا فرورفته شده باشد، باید حتماً جراحی انجام دهید. برای اینکه بعد از جراحیهای مختلف، جای زخم روی بدن شما باقی نماند، باید از همان ابتدا پیش پزشک مناسب بروید؛ این موضوع بهویژه در جراحیهای زیبایی اهمیت دوچندان دارد.
یکی از بهترین پزشکان زیبایی تهران، دکتر غلامحسین غرابی هستند. ایشان فوقتخصص جراحی پلاستیک، زیبایی و ترمیمی دارند و با بیش از ۲۴ سال سابقه فعالیت و دانش آکادمیک بالا، بهترین نتیجه را از انواع جراحیهای زیبایی بدن و صورت برای شما رقم میزنند. چه میخواهید جراحی اولیه انجام بدهید و چه جراحی از بین بردن اسکار، پیشنهاد میکنیم با دکتر غرابی مشورت کنید.
پاسخگوی پرسش های شما هستیم