معمار وزن خود باشید

داشتن اندام متناسب و وزنی متعادل، علاوه بر جنبه زیبائی، از نظر سلامتی نیز حائز اهمیت فراوانی می‌باشد. متاسفانه در سراسر جهان، سالیانه حداقل ۲/۸ میلیون نفر به دلیل عوارض ناشی از اضافه وزن یا چاقی می‌میرند.
برای درک بهتر موضوع، لازم است به بخشی از عوارض داشتن اضافه وزن و چاقی اشاره شود:
۱. افزایش فشار خون
۲. کلسترول بالا
۳. افزایش تری گلیسیرید
۴. ایجاد مقاومت به انسولین
۵. خطرات بیماری کرونر قلب
۶. سکته ایسکمیک
۷. دیابت نوع ۲

برای بررسی سطح سلامت افراد و تشخیص تناسب وزن، تکنیک‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود. دو مورد از متداولترین آنها عبارتند از:

الف. شاخص توده بدن (BMI)

BMI (Body Mass Index) از تقسیم وزن بر مجذور قد، به دست می‌آید. (قد به متر به توان 2)

بیش از 15 درصد بار کل بیماری‌ها در جهان (که به شاخص DALY معروف است) ناشی از  افزایش شاخص توده‌ي بدنی است.

(شاخصDALY حاصل جمع اعداد مربوط به الف. سال‌های از دست رفته به واسطه مرگ زودهنگام و ب. سال‌های از دست رفته به واسطه زندگی توام با ناتوانی می‌باشد. به عبارت دیگر، DALY شاخصی است که سال‌های از دست‌رفته یک زندگی سالم را محاسبه و نمایش می‌دهد.)

همچنین افزایش شاخص توده بدن، خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر سرطان پستان، روده بزرگ، پروستات، آندومتر (دیواره رحم)، کلیه و مثانه را افزایش می‌دهد. میزان مرگ و میر با افزایش درجه اضافه وزن، که توسط شاخص توده بدن اندازه‌گیری می‌شود، افزایش می‌یابد. برای دستیابی به سلامتی مطلوب، شاخص توده بدنی متوسط ​​برای یک جمعیت بزرگسال باید در محدوده 21 تا 23 باشد، در حالی که هدف برای افراد باید حفظ شاخص توده بدن در محدوده 5/18 تا 9/24 باشد. خطر ابتلا به بیماریها برای شاخص توده بدنی 0/25 تا 9/29 افزایش یافته و این ریسک برای شاخص توده بدنی بیشتر از 30، متوسط ​​تا شدید است.

جدول ذیل، انواع چاقی براساس شاخص توده بدن را نمایش می‌دهد.

در جدول زیر، شاخص توده بدنی متناسب با سن افراد، آمده است.

ب. شاخص نسبت اندازه کمر به لگن (WHR)

حاصل تقسیم اندازه دور کمر بر اندازه دور لگن، WHR (Waist-Hip Ratio) نامیده می‌شود.
ممکن است شاخص توده بدن در محدوده طبیعی قرار داشته باشد اما، با توجه به داشتن WHR بالاتر از یک، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت نوع ۲ افزایش یابد. لهذا می‌توان نتیجه‌گیری کرد که برای حصول نتیجه بهتر، لازم است چندین شاخص را همزمان مورد توجه قرار داد.
نسبت مناسب اندازه کمر به لگن براساس جنسیت، طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی به شرح ذیل است:

۰/۸۵ یا کمتر برای زنان
۰/۹ یا کمتر برای مردان
جدول زیر نشان می دهد که WHO چگونه خطر ابتلا به بیماری‌های مربوط به وزن را بر اساس WHR طبقه‌بندی می‌کند